Nghìn năm lụa tơ tằm Việt

Lụa tơ tằm chuẩn Việt – chặng đường ngàn năm thăng trầm

Từ xa xưa, tơ lụa đã được coi là một mặt hàng may mặc sang trọng, quý phái và đại diện cho quyền lực và địa vị trong xã hội như một biểu tượng của sự giàu có và phong thái của giới quý tộc. Đôi khi, giá trị của tơ lụa còn vượt trội hơn cả vàng, được sử dụng như một đơn vị tiền tệ trong giao dịch thương mại và trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia trên “con đường tơ lụa” huyền thoại. 

Ở Việt Nam, theo các tài liệu lịch sử, nghề trồng dâu, nuôi tằm và dệt lụa đã có từ thời kỳ Hùng Vương, hơn 4.000 năm trước. Từ tơ tằm, người Việt đã tạo ra nhiều loại lụa đặc sắc, bao gồm Trừu (lụa thô và to sợi), The (lụa nhẹ màu sáng), Sa (lụa mỏng và trơn, Gấm (lụa cao cấp nhất)... 

Tơ lụa Việt Nam từ lâu đã nổi tiếng với sự mịn màng, bền đẹp và óng mượt không kém phần lụa tơ tằm của Trung Quốc, Nhật Bản và các quốc gia khác. Ở miền Bắc, lụa Cổ Đô xưa được biết đến với tên gọi "lụa cống" là loại lụa thượng hạng được dành riêng cho triều đình.

Cổ Đô, một làng quê bên sông Đà, thuộc huyện Tiên Phong, phủ Quảng Oai, trấn Sơn Tây, hiện tại thuộc xã Cổ Đô, huyện Ba Vì, Hà Nội, được tương truyền là nơi sản xuất lụa dành cho vua. 

Nghề dệt lụa tại làng Cổ Đô có nguồn gốc từ Công chúa Thiều Hoa, con gái của Vua Hùng Vương thứ 6. Theo lời tương truyền, công chúa Thiều Hoa đã dạy dân làng Cổ Đô kỹ năng dệt lụa, và từ đó, ngành dệt lụa phát triển mạnh mẽ, biến lụa Cổ Đô trở thành sản phẩm cao cấp dành cho vua. Mặc dù ngày nay nghề dệt lụa ở Cổ Đô không còn được lưu truyền, nhưng di sản lịch sử và văn hóa của làng vẫn là nguồn cảm hứng bất tận cho thế hệ sau.

"Lụa này thật lụa Cổ Đô
Chính tông lụa cống các cô ưa dùng"

Thêm đó, ngành công nghiệp lụa từng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là ở vùng Quảng Nam, với sức hút của thị trấn cổ Hội An, là điểm dừng chân quan trọng trên tuyến đường tơ lụa qua biển. Trong thời kỳ thịnh vượng từ thế kỷ 16 đến 19, Hội An là điểm đến của nhiều thuyền buôn từ Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Xiêm (Thái Lan), Bồ Đào Nha, Hà Lan, Anh, Pháp,... tới giao thương mua bán, tập trung chủ yếu vào hàng hóa là gốm sứ và lụa tơ tằm.

Những làng nghề dệt lụa tơ tằm truyền thống – giá trị trường tồn qua tháng năm lịch sử

Làng lụa Vạn Phúc

Ở Hà Nội, bên sông Nhuệ, làng Vạn Phúc, Hà Đông, được coi là “hành lang” của nghề dệt lụa lịch sử hàng ngàn năm. Trong thời nhà Nguyễn, lụa Vạn Phúc thường được sử dụng để may y phục cho vua chúa và các quan lại trong triều đình. 

Ngày nay, sản phẩm lụa của làng Vạn Phúc đã trở thành hơn với người tiêu dùng trong và ngoài nước với nhiều mẫu mã đa dạng. Được làm từ những bàn tay khéo léo và tài năng của người thợ, sản phẩm lụa Vạn Phúc đã nhận được sự yêu thích, tiếp tục kỳ công trong việc lưu giữ và phát huy truyền thống làng nghề cổ này.

Làng lụa Cổ Chất

Trong hành trình khám phá về ngành công nghiệp tơ lụa Việt Nam, một số làng nghề có lịch sử lâu đời như Nha Xá (Hà Nam), Cổ Chất (Nam Định),... là những vùng đất lưu giữ bí quyết dệt lụa độc đáo để tạo ra những tấm lụa là “thượng phẩm” trong ngành tơ lụa Việt Nam. 

Nghề ươm tơ tại làng Cổ Chất, xã Phương Đình (Trực Ninh - Nam Định) đã từ lâu nổi tiếng khắp vùng, là nguồn gốc của loại tơ tằm đẹp nhất ở miền Nam. Thời Pháp thuộc, người Pháp đã đầu tư xây dựng nhà máy ươm tơ tại làng này để khai thác kỹ năng lao động lành nghề của người dân địa phương cũng như tiềm năng vùng trồng dâu và tằm dọc bờ sông Ninh. 

"Nam Định có bến Đò Chè - Có tàu Ngô Khách, có nghề ươm tơ."

Ngày nay, tại làng Cổ Chất, bạn có thể dễ dàng bắt gặp những bó tơ trắng, tơ vàng óng ả phơi trên những thanh sào tre. Mỗi gia đình ở Cổ Chất như một lò ươm tơ, mọi người dày công làm việc trong màn khói nghi ngút từ nồi nước luộc kén. Từng sợi tơ khỏa liên tục thi nhau nhảy lên bàn kéo sợi và chui qua một lỗ nhỏ rồi cuốn mình vào guồng quay, tạo ra những sợi tơ mảnh, mềm mại và đầy màu sắc tươi sáng.

Làng lụa Nha Xá

Tại làng lụa Nha Xá, xã Mộc Nam (Duy Tiên - Hà Nam) hiện tại là nơi duy trì nghề dệt lụa truyền thống lâu đời đã gần 600 năm tuổi. Toàn bộ làng có khoảng 400 máy dệt, trong đó có 11 máy dệt công nghiệp, sản xuất hàng năm khoảng 900 nghìn mét vuông vải, đũi và 460 nghìn chiếc khăn lụa đa dạng. 

Thống kê cho thấy mỗi tháng, làng lụa Nha Xá sản xuất từ 1.200-1.500 mét lụa, trong đó có 50% là lụa hoa, 50% lụa trơn và các sản phẩm khác. Nghề dệt lụa không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định cho hàng nghìn người dân trong xã mà còn là bảo tồn và phát triển di sản văn hóa lâu đời của địa phương.

“Thủ phủ tơ lụa” Việt Nam

Khi nói đến ngành công nghiệp tơ lụa ở Việt Nam, không thể không nhắc đến Bảo Lộc (Lâm Đồng), nơi từng được biết đến với tư cách thủ phủ tơ tằm của người Việt. Mặc dù nghề trồng dâu và nuôi tằm ở Bảo Lộc bắt đầu khá muộn, khoảng thập niên 70 của thế kỷ XX, nhưng lại phát triển mạnh mẽ và chiếm khoảng 70% giá trị sản lượng tơ tằm của cả nước. 

Ở đây, ngành công nghiệp tơ tằm phát triển quy mô lớn và gần như tự chủ với tất cả các giai đoạn từ trồng dâu, nuôi tằm, thu hoạch tơ, dệt lụa, nhuộm và cho đến sản xuất ra các loại sản phẩm hoàn thiện.

Lời kết

"Mồ hôi mà đổ xuống vườn

Dâu xanh lúa tốt vấn vương tơ tằm"

Có thể thấy, từ những nguyên liệu quý và truyền thống phong phú, cùng với tài năng và tâm huyết của người thợ làng nghề, Việt Nam đã tạo ra những tấm lụa tinh xảo, đầy màu sắc, phản ánh sâu sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Mặc dù nghề dệt lụa của Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong bối cảnh hội nhập và phát triển ngày nay, nhưng với việc lưu truyền và phát huy truyền thống, ngành công nghiệp tơ lụa Việt Nam đang nỗ lực từng bước thay đổi cơ cấu sản xuất, nâng cao chất lượng lụa, từng bước chinh phục mục tiêu trên con đường tơ lụa thế giới.

Cùng với mục tiêu cao cả đó, Phạm Tươi Silk tự hào là thương hiệu tiếp nối truyền thống ngàn năm tơ tằm đất Việt, chuyên cung cấp các sản phẩm lụa từ 100% tơ tằm chuẩn, được nhiều khách hàng lớn trong và ngoài nước lựa chọn!

KHĂN LỤA, VÁY LỤA, VẢI LỤA, ÁO LỤA TƠ TẰM|PHẠM TƯƠI SILK
Thương hiệu Phạm Tươi Silk
Địa chỉ: Tầng 2, Số 41/172 Ngọc Hà, Ba Đình, Hà Nội
Điện thoại: 037.592.8914
Email: phamtuoisilk@gmail.com